Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu polskiego systemu prawnego. Przepisy unijne oraz ich interpretacje dokonywane przez TSUE są wiążące dla sądów krajowych, co zobowiązuje je do przestrzegania standardów wynikających z unijnych rozstrzygnięć. W niniejszym artykule analizujemy, w jaki sposób wyroki TSUE w sprawach Frankowiczów wpływają na postępowania związane z kredytami we frankach szwajcarskich.
Jaki wpływ na polski system prawny mają orzeczenia TSUE?
Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wywierają istotny wpływ na polski system prawny, w szczególności w obszarze ochrony konsumentów, podejścia sądów krajowych oraz relacji między prawem krajowym a unijnym. Dzięki wykładni TSUE standardy ochrony konsumenta są systematycznie podnoszone, co zmusza polskie sądy do bardziej prokonsumenckiego podejścia i dostosowywania orzecznictwa do unijnych regulacji. Trybunał kształtuje również sposób interpretacji prawa przez sądy krajowe, często zmieniając ich wcześniejsze podejście do kluczowych kwestii prawnych. Ponadto wyroki TSUE potwierdzają nadrzędność prawa unijnego nad krajowym, co obliguje polskie instytucje do jego respektowania i wdrażania. Wpływ ten przejawia się także w przyspieszeniu oraz uproszczeniu procedur sądowych, gdyż sądy, kierując się wytycznymi TSUE, mogą sprawniej rozstrzygać spory, eliminując niejasności interpretacyjne.
Jakie są najważniejsze wyroki TSUE w sprawach Frankowiczów?
- Wyrok TSUE z 3 października 2019 r. (sprawa C-260/18, wyrok w sprawie Państwa Dziubaków)
To przełomowy wyrok, który zapoczątkował nową erę w walce Frankowiczów z bankami, znacząco wzmacniając ich pozycję w sporach sądowych. Trybunał jednoznacznie wskazał, że w przypadku umów kredytowych zawierających klauzule abuzywne, należy je usunąć, a jeśli bez nich umowa nie może dalej funkcjonować, sądy krajowe mają prawo unieważnić ją w całości. Co istotne, niedozwolonych postanowień nie można zastępować innymi zapisami, chyba że prawo krajowe wyraźnie na to zezwala. Kluczowe znaczenie ma również fakt, że to konsument, a nie sąd, podejmuje decyzję, czy chce unieważnienia umowy, czy jej dalszego obowiązywania. Wyrok TSUE w sprawach Frankowiczów – Państwa Dziubakk – otworzył kredytobiorcom w Polsce drogę do masowego unieważniania umów kredytowych, a jego wpływ był odczuwalny w orzecznictwie sądów krajowych, które coraz częściej zaczęły rozstrzygać spory na korzyść konsumentów, zmieniając tym samym podejście do tego typu spraw.
- Wyrok TSUE z 29 kwietnia 2021 r. (sprawa C-19/20)
Wyrok TSUE z 29 kwietnia 2021 r. w sprawie C-19/20 miał kluczowe znaczenie dla ochrony praw konsumentów w sporach dotyczących umów kredytowych. Trybunał jednoznacznie podkreślił, że to konsument decyduje, czy po usunięciu abuzywnych zapisów umowa ma nadal obowiązywać, czy powinna zostać unieważniona. Sądy nie mogą narzucać rozwiązań niekorzystnych dla kredytobiorcy, a w szczególności nie mają prawa zastępować niedozwolonych postanowień innymi zapisami, jeśli prowadziłoby to do osłabienia ochrony konsumenta. Orzeczenie TSUE w sprawach Frankowiczów umocniło ich pozycję, dając im większą swobodę w dochodzeniu swoich praw.
- Wyrok TSUE z 8 września 2022 r. (sprawa C-80/21
Wyrok TSUE z 8 września 2022 r. w sprawie C-80/21 stanowił kolejny, istotny krok w ochronie praw konsumentów w sporach z bankami. Trybunał jednoznacznie stwierdził, że po unieważnieniu umowy kredytowej banki nie mają prawa domagać się wynagrodzenia za korzystanie z kapitału przez kredytobiorców. Orzeczenie to wzmacnia ochronę konsumentów, zabezpieczając ich przed dodatkowymi kosztami wynikającymi z nieuczciwych praktyk instytucji finansowych.
- Wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 r. (sprawa C-520/21)
W wyroku z 15 czerwca 2023 r. w sprawie C-520/21 Trybunał orzekł, że banki nie mają prawa żądać wynagrodzenia za korzystanie z kapitału po unieważnieniu umowy kredytowej. Jednocześnie kredytobiorcy mogą dochodzić od banków odszkodowań, na przykład za wieloletnie korzystanie z ich środków finansowych lub za szkody wynikające z zawarcia nieuczciwej umowy. Orzeczenie TSUE w sprawach Frankowiczów potwierdziło, że konsekwencje stosowania klauzul abuzywnych powinny obciążać instytucje finansowe, a nie konsumentów, co otworzyło drogę do dalszego dochodzenia roszczeń przez Frankowiczów.
- Wyrok TSUE z 24 października 2024 roku (sprawa C-347/23)
Wyrok TSUE z 24 października 2024 r. w sprawie C-347/23 wnosi istotne zmiany w zakresie ochrony konsumenckiej Frankowiczów wynajmujących nieruchomości. Trybunał jednoznacznie stwierdził, że zakup lokalu na kredyt we frankach z zamiarem jego wynajmu nie pozbawia kredytobiorcy statusu konsumenta. Oznacza to, że osoby, które nabyły mieszkanie w celach inwestycyjnych, nadal mogą korzystać z ochrony przewidzianej w unijnym prawie konsumenckim, w tym z możliwości unieważnienia umów kredytowych zawierających nieuczciwe klauzule. Orzeczenie to podważa dotychczasowe argumenty banków, które próbowały klasyfikować takich kredytobiorców jako przedsiębiorców, ograniczając im tym samym dostęp do ochrony prawnej. Co istotne, wyrok ten będzie miał szerokie zastosowanie, obejmując nie tylko osoby kupujące nieruchomość na własne potrzeby, ale także tych, którzy traktują wynajem jako formę inwestycji.
Jak orzeczenia TSUE w sprawach Frankowiczów zmieniają ich sytuację?
Orzeczenia TSUE w sprawach Frankowiczów znacząco wpływają na polski system prawny, wzmacniając ochronę konsumentów i wskazując, że konsekwencje wynikające z prawa unijnego mają pierwszeństwo nad prawem krajowym. W kontekście kredytów frankowych, TSUE wyznaczył wytyczne, dzięki którym polskie sądy muszą konsekwentnie egzekwować prawa konsumentów, eliminować nieuczciwe klauzule i unieważniać umowy obciążone klauzulami abuzywnymi. Orzecznictwo TSUE w sprawach frankowych stanowi zatem nie tylko wsparcie dla konsumentów, ale także istotny czynnik wpływający na praktykę orzeczniczą polskich sądów oraz na politykę banków.
Redakcja: Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych Kałużyńska, Sokołowska i Wspólnicy
