Wielu Kredytobiorców, którzy zmagają się z problemem kredytów frankowych, zastanawia się, czy pozwanie banku i unieważnienie umowy kredytowej bądź jej przewalutowanie jest opłacalnym rozwiązaniem. Jakie jednak są kluczowe różnice między unieważnieniem umowy, a przewalutowaniem lub tzw. odfrankowieniem? Przyjrzyjmy się bliżej tym możliwościom.
Przewalutowanie kredytu w ramach ugody z bankiem
Przewalutowanie kredytu w ramach ugody z bankiem i tzw. odfrankowienie to dwa różne sposoby rozwiązania problemu kredytów walutowych. Przewalutowanie jest najczęściej proponowaną przez banki formą ugody pozasądowej. Polega ono na zmianie waluty kredytu – w wyniku zawarcia takiej ugody, pozostała do spłaty kwota kapitału, pierwotnie wyrażona we frankach szwajcarskich, zostaje przeliczona na złotówki.
Ważną kwestią jest, że przewalutowanie dokonywane jest po kursie z dnia operacji. Warto przy tym pamiętać, że skoro przewalutowanie następuje zgodnie z kursem obowiązującym w dniu dokonania tej operacji, to jest ono tym korzystniejsze im niższy jest kurs franka szwajcarskiego. Aktualnie, gdy kurs szwajcarskiej waluty bardzo się umocnił względem złotówki, przewalutowanie niekoniecznie może być opłacalne z ekonomicznego punktu widzenia. Co ważne, ugoda obejmująca przewalutowanie kredytu wiąże się z dalszymi zobowiązaniami wobec banku, a także z koniecznością zapłaty podatku PIT od umorzenia części długu.
Jednym z głównych mankamentów przewalutowania kredytu jest to, że nie prowadzi ono do całkowitego wygaszenia zobowiązania. Kredytobiorca wciąż pozostaje zobowiązany do spłaty kredytu, jednak na mniej korzystnych warunkach. Wynika to z faktu, że oprocentowanie oparte na wskaźniku WIBOR jest zazwyczaj wyższe niż LIBOR czy SARON, które były stosowane w przypadku kredytów walutowych. W efekcie, choć kredyt jest przeliczony na złote, może to oznaczać wyższe koszty dla Kredytobiorcy w dłuższej perspektywie.

Co to znaczy odfrankowienie umowy?
Odfrankowienie umowy kredytu frankowego to jedno z roszczeń zgłaszanych w pozwie frankowym. Kredytobiorcy w pierwszej kolejności wnoszą o unieważnienie umowy frankowej, a na wypadek, gdyby sąd nie uwzględnił takiego powództwa, składają roszczenie ewentualne o odfrankowienie umowy kredytowej.
W przypadku, gdy sąd uwzględni roszczenie o odfrankowienie, umowa kredytowa dalej obowiązuje, lecz zmienia się jej charakter. Sąd usuwa wówczas z treści umowy kredytowej postanowienia dotyczące franka szwajcarskiego, które uznaje za niedozwolone i zastępuje je innymi, w efekcie czego kredyt traktowany jest kredyt złotówkowy, ale oparty o korzystną stopę referencyjną – LIBOR.
W takim przypadku, przy odfankowieniu umowy kredytowej, roszczeniem Kredytobiorcy będzie roszczenie o zwrot nadpłaty, która zaistniała w wyniku tego, że bank wykorzystywał niedozwolone klauzule związane z frankiem i kształtował zobowiązanie Kredytobiorcy wedle własnego uznania.

Unieważnienie umowy kredytowej. Kto komu musi oddać pieniądze?
W sytuacji, gdy sąd orzeknie unieważnienie umowy kredytu frankowgo, każda ze stron zobowiązana jest do zwrotu tego, co otrzymała od drugiej, tak jakby umowa nigdy nie została zawarta. Oznacza to, że Frankowicz oddaje kwotę udostępnionego mu kredytu, a bank, wszelkie wpłacone raty i inne koszty, które Kredytobiorca poniósł. Zaliczane są do tego m.in. odsetki, np. prowizje za udzielenie kredytu, składki opłacone tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz wszelkie innych opłaty okołokredytowe.
Jako przykład można wskazać następującą sytuację:
Wzięliśmy kredyt na 200.000,00 PLN, a po 10-sięciu latach spłaty, wraz z wszelkimi opłatami, suma uiszczonych rat wynosi 250.000,00 PLN. To oznacza, że bank będzie musiał oddać nam jeszcze 50 000 PLN.
Jeśli sytuacja wygląda odwrotnie i Kredytobiorca, spłacając kredyt, wciąż jest na etapie spłaty kapitału otrzymanego od banku, to w takim przypadku będzie zobowiązany do uregulowania pozostałej części kapitału. Oznacza to, że konsument musi zwrócić bankowi jeszcze niewypłaconą kwotę, wynikającą z pierwotnej umowy.
Unieważnienie umowy kredytowej przez sąd przynosi Kredytobiorcy szereg korzyści, które często przewyższają te wynikające z ugodowego przewalutowania.
Najważniejsze z nich to:
- Wygaśnięcie wszelkich zabezpieczeń kredytowych: po unieważnieniu umowy, hipoteka i inne zabezpieczenia kredytu przestają obowiązywać,
- brak obowiązku zapłaty podatku PIT: Kredytobiorca nie musi płacić podatku od zwrotu niesłusznie pobranych świadczeń, takich jak raty kredytu czy prowizje;
- umorzenie długu: po unieważnieniu umowy kredytowej, Kredytobiorca nie ma obowiązku dalszej spłaty kredytu, a saldo zostaje wyzerowane.
Jednocześnie, jeżeli bank zażąda zwrotu kapitału wypłaconego w ramach nieważnej umowy, Kredytobiorca może wykorzystać kompensatę, czyli potrącenie wzajemnych wierzytelności.

Unieważnienie, przewalutowanie, odfrankowienie – która opcja jest najlepsza?
Przyglądając się sprawie z czysto finansowego punktu widzenia, sądowe unieważnienie umowy kredytowej jest zazwyczaj najkorzystniejszym rozwiązaniem dla Kredytobiorcy. Przewalutowanie kredytu czy też odfrankowienie umowy wiąże się z koniecznością dalszej spłaty kredytu, często na mniej korzystnych warunkach oraz koniecznością zapłacenia podatku PIT od umorzonej części długu w przypadku zawarcia ugody. Unieważnienie umowy pozwala natomiast na całkowite uwolnienie się od zobowiązań wynikających z kredytu, co stanowi znaczącą korzyść dla Frankowiczów.
Decyzja o zawarciu ugody z bankiem lub dążeniu do unieważnienia umowy kredytowej powinna być oparta na indywidualnych potrzebach i oczekiwaniach Kredytobiorcy. Ostateczny wybór wymaga rozważenia zarówno aspektów finansowych, jak i innych czynników, które mogą mieć wpływ na długoterminowe korzyści.
Unieważnienie umowy przez sąd daje Kredytobiorcy możliwość całkowitego uwolnienia się od zobowiązań kredytowych. Aby w pełni zrozumieć kwestie rozliczeń z bankiem po unieważnieniu kredytu frankowego, warto skonsultować się z kancelarią frankową z Poznania Kałużyńska, Sokołowska i Wspólnicy, która specjalizuje się w prowadzeniu sporów cywilnoprawnych przeciwko bankom.
Autor: Michał Dowejko; Kałużyńska, Sokołowska i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych