Zgodnie z wyrokiem TSUE C-140/22 złożenie przez kredytobiorców oficjalnego oświadczenia o zgodzie na unieważnienie umowy kredytowej po usunięciu z niej klauzul abuzywnych nie jest wymagane. To może wpływać na bieg przedawnienia roszczenia banku dotyczącego zwrotu kapitału, a także ułatwi ustalenie daty, od której konsument może żądać odsetek za opóźnienie.
Wyrok TSUE C-140/22 w sprawie Frankowiczów
Orzeczenie to zostało wydane w odpowiedzi na pytania prejudycjalne skierowane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia, który rozpatrywał jeden z wielu sporów dotyczących kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego. Konsumenci wnosili o uznane umowy za nieważną ze względu na zawarte w niej abuzywne klauzule przeliczeniowe. Wyłączenie tych klauzul z umowy skutkowałoby stwierdzeniem nieważności umowy kredytowej w całości, co z kolei wiązałoby się z koniecznością wzajemnego zwrotu świadczeń, które strony zrealizowały na podstawie umowy.
Rozważając konsekwencje stwierdzenia niestosownego charakteru klauzul umownych, Sąd wyraził wątpliwość co do interpretacji dyrektywy 93/13/EWG w kontekście orzeczenia Sądu Najwyższego z 7 maja 2021 r. Zgodnie z nim, umowa, po eliminacji niedozwolonych postanowień, staje się trwale nieważna w momencie, gdy konsument – poinformowany przez sąd o konsekwencjach wynikających z przysługujących mu praw zgodnie z dyrektywą 93/13/EWG – zatwierdzi chęć skorzystania z tych praw i zgodzi się na związany z tym upadek umowy.
Oznacza to że, dopiero od czasu złożenia takiego oświadczenia przez konsumenta, zaczynają obowiązywać ustawowe odsetki za zwłokę, a także rozpoczyna się trzyletni okres, w którym bank może zgłaszać roszczenia. Warto zauważyć, że im później konsument przedstawi to oświadczenie, tym niższe będą naliczane odsetki za zwłokę.
Trybunał uznał za nieprawidłowe stanowisko sądów polskich, w tym Sądu Najwyższego z 7 maja 2021 r., jakoby umowa kredytowa była nieważna dopiero od momentu złożenia przez konsumenta oświadczenia o jego świadomości co do skutków prawnych związanych z uznaniem umowy kredytowej za nieważną. Taka wykładnia zakładała „stan bezskuteczności zawieszonej” uniemożliwiający naliczanie przez konsumenta odsetek od innej, wcześniejszej daty. TSUE stwierdził jednak, że przyjęcie takiej czynności za konieczną w toku sprawy stanowiłoby ograniczenie ochrony wynikającej z dyrektywy. Tym samym, nie można utożsamiać złożenia oświadczenia z postawieniem roszczenia o zwrot uiszczonych rat kapitałowo odsetkowych w stan wymagalności.
Co zyskali Frankowicze po najnowszym wyroku TSUE?
W ocenie mecenas Izabeli Kałużyńskiej, taka interpretacja dyrektywy 93/13/EWG może skutkować faktycznymi korzyściami dla konsumentów, którzy będą uprawnieni do otrzymania odsetek za cały okres trwania postępowania, obejmujący nawet kilka lat. Wydaje się, że taka perspektywa może istotnie przyspieszyć procesy sądowe Frankowiczów, ponieważ bankom nie będzie już opłacało się stosowanie taktyk opóźniających procedury sądowe.
Więcej informacji na stronie Gazety prawnej.
